της μαθήτριας της Α΄Λυκείου Θεοδώρου Γεωργίας
Χορός στην αρχαία Ελλάδα
Τό τραγούδι και ο χορός χρησιμοποιούνταν στη μουσική εκπαίδευση της πρώιμης Ελλάδας. Τούτη τη λειτουργία τους την έχασαν στον νέο, διανοητικό κόσμο, και επεβίωσαν (ιδιαίτερα στην Αθήνα) μόνο ως υψηλά εκλεπτυσμένες μορφές τέχνης. O Πλάτων διαισθάνθηκε πως δεν υπήρχε τίποτα στη σύγχρονη εκπαίδευση που μπορούσε να τα αντικαταστήσει. Στους Νόμους του, λοιπόν, διακήρυξε πως ο αρχαίος ελληνικός κυκλικός χορός έπρεπε να αναγεννηθεί και να καταστεί ένα από τα θεμελιώδη στοιχεία της εκπαίδευσης».
Η Φύση του Ελληνικού Χορού
Τρία είναι τα βασικά χαρακτηριστικά του ελληνικού χορού. Αρχικά, ένας συνδυασμός προφορικών και μη όψεων, κατόπιν η μιμητική του διάσταση και τέλος η ιδιαίτερα παιχνιδιάρικη φύση τούτης της πιο σοβαρής μορφής τελετουργικής επικοινωνίας. Οι ουσιαστικοί δεσμοί ανάμεσα στο τραγούδι και το χορό είναι ο ρυθμός και η κίνηση. Όπως υπάρχει φωνητική κίνηση, όταν η φωνή υψώνεται ή πέφτει ανάλογα με τον τόνο, (μέλος), έτσι και το σώμα ανταποκρίνεται με κινήσεις και χειρονομίες στο ρυθμό.
Για την Ελλάδα η λέξη μουσική σήμαινε σχεδόν αποκλειστικά μουσική, τραγούδι, ποίηση και ρυθμική κίνηση, όπως φαίνεται σε αγγεία της ύστερης Γεωμετρικής περιόδου. Το δεύτερο μείζον χαρακτηριστικό της χορείας είναι η μιμητική της φύση. H μίμηση είναι στην προκειμένη περίπτωση έκφραση της επιθυμίας για επανάληψη της αρχέτυπης ιερής πράξης. Η φυλή που ετοιμάζεται να πολεμήσει, θα χορέψει πολεμικό χορό και θα προ-απεικονίσει την έκβαση της μάχης.
Οι μιμητικές ικανότητες του χορού οδηγούν στο τρίτο και πιθανώς δυναμικότερο χαρακτηριστικό του χορού, την παιχνιδιάρικη φύση του και την ευχαρίστηση που παρέχει. Η ικανότητα για παιχνίδι είναι το καλύτερο κομμάτι της ανθρώπινης φύσης, αφού οδηγεί στις πιο κατάλληλες μορφές λατρείας. Επίσης, δίνει έμφαση στις ευχάριστες και παιχνιδιάρικες όψεις του χορού με ετυμολογικούς όρους. Οι θεοί εφηύραν τη λέξη χορός εξαιτίας της χαράς που προσφέρει.
Ο χαρακτηρισμός του χορού ως μορφή μίμησης για σοβαρούς θρησκευτικούς και ηθικούς σκοπούς είναι το κατάλληλο θεμέλιο για να εξετάσουμε τον τελετουργικό χορό στην αρχαία Ελλάδα. Ουσιαστικά πρόκειται για μια υψηλή μορφή ομαδικής λατρείας. Η δραστηριότητα του χορού είναι μια πολιτισμική μορφή παιχνιδιού, η οποία σε συνδυασμό με το τραγούδι και τη θυσία γίνεται τελετουργική δραστηριότητα, απαραίτητη για κάθε μέλος της κοινότητας.
Τα Δήλια περιελάμβαναν αγώνες τραγουδιού και χορού. Επίσης, τα Παναθήναια ή άλλοι εορτασμοί των Αθηνών της κλασικής περιόδου είχαν το χαρακτήρα των αγώνων, με κεντρικό θέμα τους χορικούς διαγωνισμούς. Οι Ολυμπιακοί αγώνες, που έμειναν στην ιστορία για τα φυσικά τους αθλήματα, ήταν μια ευκαιρία για χορικούς διαγωνισμούς σε πανελλαδική βάση. Συνεπώς, ο χορός ως ιδέα διαθέτει μια ανταγωνιστική φύση, η οποία βρίσκεται σε απόλυτη αρμονία με την ομαδική μορφή του. Είναι η ευκαιρία του κύκλου για ομαδική λατρεία και του ατόμου για παράθεση των καλύτερων ικανοτήτων του.
Ο Χορός του Πολέμου και η Τελετή της Ενηλικίωσης
Ο χορός είναι τόσο παλιός όσο και ο πόλεμος. Από αρχαιοτάτων χρόνων υπήρξε μια αμοιβαία επιρροή ανάμεσα σε αυτές τις δύο σφαίρες δραστηριότητας. Ο χορός μπορεί να είναι μια φυσική και ψυχολογική προετοιμασία για τον πόλεμο. Μπορεί να είναι ευχαριστία για τη νίκη, μυητική τελετή ενηλικίωσης των εφήβων. Για παράδειγμα, ο πυρρίχιος ήταν μια έκφραση της πολεμικής δραστηριότητας και έπαιζε σημαντικό ρόλο στην πολεμική εκπαίδευση ή τη λατρεία πολεμικών θεοτήτων.
Σε όλο τον ελληνικό κόσμο η αποφασιστική μετάβαση από την παιδική ηλικία στον ανδρισμό γινόταν μέσω της πολεμικής εκπαίδευσης. Ωστόσο, οι μουσικές ασκήσεις ήταν σημαντικές για την εκπαίδευση ενός στρατιώτη από την αρχαϊκή ακόμη περίοδο.
Η απόδοση των όπλων στους έφηβους ήταν μια ιεροφάνεια. Τα όπλα ήταν ιερά και ανήκαν στην πολιτεία, η οποία αποδίδοντάς τα τελετουργικά στους έφηβους, τους αναγνώριζε πλέον ως ενήλικες. Ανάμεσα στις υποχρεώσεις των νεαρών εφήβων ήταν η εκτέλεση του πυρρίχιου, ενός πολεμικού χορού με όπλα, κατά τη διάρκεια του οποίου ο έφηβος κρινόταν για την ικανότητά του στο χειρισμό των όπλων που του πρόσφερε η πολιτεία. Αφέντρα του πυρρίχιου ήταν η θεά Αθηνά. Τα όπλα και η μάχη εμπλέκονται στον κοσμογονικό μύθο των Ελλήνων, γεγονός που ερμηνεύει τη θρησκευτική τους ένδυση σε τελετουργικά χορικά δρώμενα. Τα όπλα είναι τα μέσα για την προστασία του ιερού τόπου στον οποίο διεξάγεται ο χορός. Ένα τελευταίο ότι συνδέεται θρησκευτικά με μια προστάτιδα θεότητα. Σημαντικό κομμάτι της λατρείας αυτής της θεότητας είναι ο χορός. Τελετές ενηλικίωσης υπάρχουν και για τις γυναίκες στην αρχαία Ελλάδα. Η σημαντικότερη ίσως ήταν τα Αρκτεία, ένας τελετουργικός γιορτασμός κατά τη διάρκεια του οποίου τα νεαρά κορίτσια, οι άρκτοι, με χορό και συλλογικές δραστηριότητες τελούσαν το μυστήριο της άρκτου, στην αττική λατρεία της Αρτέμιδας Βραυρωνίας. Εδώ ο χορός είναι το κεντρικό θέμα και δεν μπορεί να απομονωθεί ως μοναδιαίο στοιχείο. Τα νεαρά κορίτσια, δεν ήταν μικρότερα των πέντε ετών και μεγαλύτερα των δέκα. Τα μικρά κορίτσια εμφανίζονται ντυμένα, ενώ τα μεγαλύτερα γυμνά από τη μέση και πάνω.
Διαφορετική είναι η εικόνα στην τελετουργική ταφή του ηρωικού νεκρού. Ο Αχιλλέας διατάζει τους Μυρμιδόνες να κυκλώσουν το σώμα του νεκρού αρχηγού και να έρθουν όσο κοντύτερα γίνεται μαζί με τα άλογα και να κυκλώσουν το σώμα του Πάτροκλου τρεις φορές. Ο κυκλικός χορός είναι εδώ μια υπενθύμιση της συντροφικότητας των πολεμιστών, αλλά και μια πράξη καθιέρωσης συνόρων, τα οποία κανείς δεν μπορεί να διαβεί και να ατιμάσει το νεκρό. Ο Αριστοτέλης αναφέρει πως ο πυρρίχιος στην πραγματικότητα προήλθε από τον Αχιλλέα, που χόρεψε ένοπλος γύρω από το νεκρό σύντροφό του.
Ο ΧΟΡΟΣ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ
Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, ο χορός, σε συνδυασμό με το αναπόσπαστο κομμάτι τους, το τραγούδι, αποτέλεσε ένα ισχυρό όπλο ενάντια στην αλλοτρίωση και την απώλεια της Εθνικής συνείδησης. Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι τη περίοδο αυτή γεννιούνται και νέα είδη χορών που περιγράφουν ηρωικά κατορθώματα και μεγάλες στιγμές της Ελλάδας, πράγμα που ενίσχυε ακόμη περισσότερο την ηθική αντίσταση των υπόδουλων. Τέτοιοι χοροί είναι ο «Καγκελευτός» στην Χαλκιδική, η «Μακρυνίτσα» στην Νάουσα και ο «Χορός του Ζαλόγγου» στην Ήπειρο.
Οι κλέφτικοι χοροί, εξ άλλου, ήταν στενά συνδεδεμένοι με την στρατιωτική προετοιμασία και την ψυχαγωγία των άτακτων στρατιωτικών σωμάτων των κλεφταρματολών.
Mετά την απελευθέρωση και την δημιουργία του πρώτου ελληνικού κράτους, παρατηρείται μια γνήσια παραδοσιακή έκφραση στους χορούς και την μουσική που επηρεάσθηκαν είτε από την ιστορία των περιοχών απ’ όπου προέρχονται είτε από την ομορφιά του ελληνικού τοπίου.
Διον.Κ.Παρούτσας |
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΙΚΟΥ ΧΟΡΟΥ
Προϊστορία. Ο πρώτος χορός ήταν μια πράξη ιερή. Ίχνη του βρίσκουμε στις τοιχογραφίες των σπηλαίων γύρω στο 14.000 π. Χ. Οι προϊστορικοί άνθρωποι δίνουν θεϊκή υπόσταση σε ό, τι βρίσκεται γύρω τους. Χρησιμοποιούν το χορό ως προετοιμασία για κυνήγι, για πόλεμο για να επικοινωνήσουν σημαντικά γεγονότα.
Αίγυπτος. Ο χορός συνεχίζει να υπάρχει σε όλη την προϊστορική περίοδο . Εκεί όμως που θα γνωρίσει την πρώτη άνθησή του είναι η Αρχαία Αίγυπτος των Φαραώ. Ο χορός γίνεται το κυρίαρχο μέσο της θρησκευτικής έκφρασης αλλά παράλληλα χρησιμοποιείται και ως μορφή λαϊκής και αυλικής διασκέδασης.
Αρχαία Ελλάδα. «Ο χορός είναι δώρο των θεών», θα πει ο Πλάτωνας. Ο χορός των αρχαίων Ελλήνων γεννιέται στην Κρήτη. Γίνεται, για αυτούς ένα ολοκληρωμένος τρόπος να ζούνε στον κόσμο γιατί θεωρούν το χορό γνώση, τέχνη και θρησκεία ταυτόχρονα. Αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της εκπαίδευσης των παιδιών αλλά και των πολεμιστών. Από τον Όμηρο ως τους μεγάλους φιλοσόφους, τους ποιητές και τραγωδούς, όλοι εξυμνούν το χορό
Μεσαίωνας. Οι αρχές του μεσαίωνα βρίσκουν το χορό σε παρακμή. Οι Ρωμαίοι που ως λαός έζησε μονάχα με απομιμήσεις, υποβίβασε το χορό. Τον έκανε να χάσει τον θρησκευτικό και εκπαιδευτικό του χαρακτήρα και έγινε αποκλειστικά μέσο ψυχαγωγίας συνδυασμένος με το τσίρκο και την φτηνή παντομίμα.
Αναγέννηση - Ballet de Cour Οι ευγενείς του μεσαίωνα αρχίζουν να μιμούνται τους χορούς των χωρικών. Τον 15ο αιώνα με την αρχή της Ιταλικής Αναγγένησης ο χορός και άλλα μέσα ψυχαγωγίας, όπως η μουσική και το θέατρο άρχιζαν να ανθίζουν ξανά. Οι αυλικοί χοροί διαδέχονται ο ένας τον άλλο και ταξιδεύουν σε όλη την Ευρώπη. Στις 15 Οκτωβρίου του 1551 γεννιέται το Ballet de Cour. Στο Παρίσι, η Ιταλίδα Αικατερίνη των Μεδίκων για το γάμο της με τον Δούκα της Ορλεάνης και με τη συμμετοχή 9.000 ατόμων θα ανεβάσει το πρώτο οργανωμένο θεατρικό μπαλέτο με τίτλο «Το Κωμικό Μπαλέτο της Βασίλισσας» διάρκειας 5 ωρών. Για πρώτη φορά μετά από πολλούς αιώνες ενώνονται ξανά η μουσική, ο χορός και το θεατρικό δράμα.
Commedia Dell’Arte Στα μέσα του ίδιου αιώνα, από τους περιφερόμενους διασκεδαστές του Μεσαίωνα θα οδηγηθούμε στη Commedia Dell’Arte. Θέαμα υπαίθριο τις περισσότερες φορές όπου ο ηθοποιός όχι μόνο αυτοσχεδιάζει αλλά είναι και μίμος, ακροβάτης, χορευτής, μουσικός και ξιφομάχος.
17ος Αιώνας - Όταν Ένας Χορευτής ήταν Βασιλιάς. Το μπαλέτο έχει τις ρίζες του στην Ιταλία αλλά θα ανθίσει πραγματικά στη Γαλλία. Ο Λουδοβίκος 14ος στις 30 Μαρτίου του 1661 ιδρύει στο Παρίσι την πρώτη Ακαδημία Χορού, Académie Royale de Danse, όπου αρχικά γίνονται δεκτά μόνο τα αγόρια, καθώς στα θεάματα απαγορεύεται η συμμετοχή των γυναικών. Η είσοδος των γυναικών στην ακαδημία θα επιτραπεί 20 χρόνια μετά την ίδρυση της.
18ος Αιώνας. Τον 18ο αιώνα ο Jean-George Noverre, χορευτής και δάσκαλος χορού, απελευθερώνει τους χορευτές από τα βαριά κοστούμια, τις μάσκες και τις περούκες. Δίνει βάρος στην εκφραστικότητα του ερμηνευτή, πιέζει στο να υπάρχει σενάριο και λογική δομή στα μπαλέτα. Γίνεται έτσι ο δημιουργός του Ballet d’Action, όπου η δράση στηρίζεται πια αποκλειστικά σε χορευτικά βήματα και κινήσεις και η έκφραση των συναισθημάτων πηγάζει από τα πρόσωπα και τα σώματα των χορευτών.
19ος Αιώνας. Το Κίνημα του Ρομαντισμού δεν αφήνει ανεπηρέαστη την τέχνη του χορού. Η δεκαετία 1831-1841 θα ονομαστεί μυθική δεκαετία καθώς οι μπαλαρίνες λατρεύονται από το κοινό, καθορίζουν την μόδα στο ντύσιμο και παραμερίζουν τελείως τους άντρες χορευτές. Πολλοί αντρικοί ρόλοι αυτή την εποχή χορεύονται από γυναίκες. Στις 12 Μαΐου 1832 ανεβαίνει το πρώτο Ρομαντικό Μπαλέτο όπου ενσωματώνει όλα τα ιδεώδη του Ρομαντισμού. Οι καινοτομίες της παράστασης πολλές. Η μπαλαρίνα Marie Taglioni χορεύει για πρώτη φορά στις pointes, καθιερώνεται η μακριά ρομαντική tutu και η χρήση του γκαζιού στο φωτισμό μαζί με τη χρήση σκοινιών που κάνουν τη χορεύτρια να πετάει, δημιουργούν ένα υπερφυσικό θεατρικό θέαμα.
Polka - Waltz - Οι Απαγορευμένοι Χοροί. Η γέννηση της πόλκα χάνεται μέσα σε τσέχικους μύθους. Το 1835 φτάνει στην Πράγα και γίνεται ο κοινωνικός χορός, σύμβολο του 19ου αιώνα. Το βαλς έχει τις ρίζες του στη Γερμανία, αλλά είναι στη Βιέννη. Ενώ οι δύο χοροί ξεκινούν ως χοροί σαλονιών και αρχικά ήταν απαγορευμένοι για τις νέες κοπέλες της αριστοκρατίας.
Από τον Ρομαντισμό στον Ακαδημαϊσμό. Με το τέλος του Ρομαντισμού ο χορός αρχίζει να παρακμάζει. Είναι όμως η Ρωσία που στα τέλη του 19ου αιώνα θα σώσει το μπαλέτο. Από το 1738 υπήρχε στην Αγία Πετρούπολη, η Αυτοκρατορική Σχολή Χορού (γνωστή σήμερα ως Ακαδημία Vaganova) και οι Τσάροι ήταν φανατικοί θαυμαστές του μπαλέτου. Έτσι η αυλή τους γίνεται το καταφύγιο πολλών σπουδαίων καλλιτεχνών της εποχής. Η παράδοση του κλασσικού χορού θα κρατηθεί ζωντανή, η τεχνική θα απογειωθεί και θα επηρεάσει όλες τις επόμενες γενιές μέχρι σήμερα.
20ος Αιώνας. Ο ερχομός του 20ου αιώνα συνοδεύεται από μεγάλες αλλαγές στις επιστήμες, τις δομές της κοινωνίας, στις τέχνες ακόμη και στις θρησκείες, τον συγκλονίζουν 2 φοβεροί παγκόσμιοι πόλεμοι και καταρρίπτονται ή αμφισβητούνται όλα τα παραδοσιακά δόγματα.
Οι τέχνες απορρίπτουν τον Ακαδημαϊσμό και ψάχνουν μια νέα γλώσσα για να εκφράσουν τις ανάγκες και τα αισθήματα της εποχής. Οι χορευτές ανακαλύπτουν νέες κινήσεις με κίνητρο τον εσωτερικό τους κόσμο. Το ζητούμενο πια δεν είναι η φυγή από την πραγματικότητα αλλά η αντιμετώπισή της και η εύρεση ενός νέου ανθρώπινου νόμου για να ξαναβρούν την χαμένη αρμονία και ισορροπία. Αυτές οι αναζητήσεις θα οδηγήσουν στη γέννηση του Μοντέρνου Χορού.
Free Dance. Πρόδρομος του Μοντέρνου Χορού είναι o Free Dance, ο ελεύθερος ή εκφραστικός χορός. Κύριες εκπρόσωποι του τρεις Αμερικανίδες: η Loie Fuller, η Isadora Duncan, η Ruth St Dennis . Θα αναπτύξει μια χορευτική γλώσσα βασισμένη στην πεποίθηση ότι ο χορός της Αρχαίας Ελλάδας (φυσικός και ελεύθερος) είναι ο χορός του μέλλοντος. Θα απελευθερώσει το σώμα αφήνοντάς το σχεδόν γυμνό, να υποταχτεί σε μια συναισθηματική λογική. Η Duncan ίδρυσε σχολεία στη Γερμανία, τη Γαλλία και τη Ρωσία και η επιρροή της σε συνδυασμό με το κίνημα του Εξπρεσιονισμού θα οδηγήσουν στην εξέλιξη του Ευρωπαϊκού Μοντέρνου Χορού.
1920-1930
Modern Dance. Το 1919 στο Los Angeles ιδρύεται η Πρώτη Σχολή Μοντέρνου Χορού από την Ruth St. Dennis και τον Ted Shawn. Εκεί θα ανατραφεί η 2η γενιά χορευτών και χορογράφων μέσα από μαθήματα πρωτόγονων χορών, βασικές αρχές κλασικού χορού, γιόγκα και άλλες δικές τους πρωτοπόρες σωματικές τεχνικές. Θα εστιάσει στις βασικές ανθρώπινες κινήσεις τις οποίες θα κάνει γωνιώδεις και αιχμηρές, θα εμπνευστεί από τους αρχαίους ελληνικούς μύθους και θα εκφράσει βασικά πανανθρώπινα συναισθήματα μέσω της κίνησης. Θα την αποκαλέσουν «Πικάσο του Χορού» καθώς η επιρροή της στο μοντέρνο χορό είναι ανάλογη του μεγάλου ζωγράφου στα εικαστικά. Έτσι η ιστορία του θεατρικού χορού στην νεώτερη Ελλάδα αρχίζει έχοντας ως βάση το μοντέρνο χορό.
Vaudeville. Είμαστε σε μια εποχή όπου ο θεατρικός χορός θα πάρει ξεκάθαρα 2 διαφορετικούς δρόμους. Ο ένας του μοντέρνου χορού πιο εσωτερικός, με αναζητήσεις φιλοσοφικές και ψυχολογικές, δυσνόητος κάποιες φορές για το κοινό, ο δεύτερος πιο λαμπερός, πιο διασκεδαστικός, πιο εμπορικός. Η αρχή θα γίνει μέσα από τα θεάματα Vaudeville τα οποία είναι μεικτά λαϊκά θεάματα που συνδυάζουν τραγούδι, χορό, κωμικά σκετς μέχρι και επιδείξεις μάγων. Είναι ο πιο δημοφιλής τρόπος διασκέδασης και αποκαλούνται «Η Καρδιά της Αμερικάνικης Show Business»
1940-1950. Η άλλη τεχνική και φιλοσοφική προσέγγιση που θα επηρεάσει έντονα τις ερχόμενες γενιές στον Modern Dance προέρχεται από την Doris Humphrey και τον Jose Limon. Η τεχνική θα βασιστεί στους φυσικούς ρυθμούς της πτώσης και της επαναφοράς, στο παιχνίδι της αντίστασης και της εγκατάλειψης, στη δύναμη της βαρύτητας και στην απομόνωση των μερών του σώματος. Αποτέλεσε και τη βάση των μεταγενέστερων τεχνικών σύγχρονου χορού.
Jazz. Ο Jack Cole αποκαλείται ο Πατέρας του Θεατρικού Χορού Jazz. Ανέπτυξε ένα νέο ιδίωμα μέσα από τη σύνθεση της Jazz, των Ethnic Χορών, του Κλασσικού και του Μοντέρνου Χορού το οποίο αργότερα θα γίνει γνωστό με το όνομα Modern Jazz και κυριαρχεί στα μιούζικαλ, στις ταινίες και τα μουσικά βίντεο.
Street Dance. Τη δεκαετία του ’70 μέσα από τη funk μουσική γεννιέται το street dance, ο χορός του δρόμου. Αρχικά αναπτύσσεται έξω από τις σχολές χορού και χορεύεται σε οποιοδήποτε χώρο, στους δρόμους, τα πάρκα, τα σχολεία, τα πάρτι. Οι πολιτισμικές επιστήμες θα κατατάξουν το street dance στους λαϊκούς χορούς με τον όρο street να είναι ο πιο ακριβής και την περιγραφή αυτού του είδους καθώς πια μιλάμε για αστικοποιημένες κοινωνίες.
1990. Από τις αρχές της δεκαετίας του ‘80 το street dance θα αλλάξει αυτή τη φορά λόγω της τηλεόρασης. Το κανάλι MTV με τα μουσικά βίντεο θα βάλλει το street dance σε όλα τα σπίτια. Το αυξανόμενο ενδιαφέρον των νέων και η ζήτηση για μαθήματα χορού αυτού του είδους θα ανοίξει τις πόρτες των σχολών χορού.
21ος Αιώνας - Contemporary Dance - Σύγχρονος Χορός
Η ιστορία του σύγχρονου χορού ξεκινάει από την Αμερική. Σε μια παράσταση Σύγχρονου χορού μπορούν να συνυπάρξουν ο κλασσικός με τον σύγχρονο ακόμη και τον street χορό και όλα αυτά συνδυασμένα με θέατρο ή τεχνολογία . Ο φιλόσοφος Ροζέ Γκαρωντύ θεωρώντας το χορό ως μια από τις σπάνιες ανθρώπινες δραστηριότητες όπου ο άνθρωπος δίνεται ολόκληρος με σώμα, καρδιά και πνεύμα θα γράψει: «Δεν υπάρχει πράξη πιο επαναστατική από το να διδάξεις σ’ έναν άνθρωπο να αντιμετωπίζει τον κόσμο σαν δημιουργός».
Η ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ
Η αυστηρή βυζαντινή κοινωνία δεν ενθάρρυνε τις ψυχαγωγικές εκδηλώσεις. Σύμφωνα με τα κείμενα των πατέρων της εκκλησίας, οι άνθρωποι έπρεπε να ζουν ήρεμα τη ζωή τους δίχως να παρασύρονται από άσεμνες εκδηλώσεις, όπως θεωρούνταν τότε το θέατρο και ο χορός. Καθώς οι Βυζαντινοί λάτρευαν να διασκεδάζουν, οι διάφορες γιορτές θρησκευτικού περιεχομένου, τα γενέθλια, οι επέτειοι και άλλα σημαντικά γεγονότα υπήρξαν αφορμές για να περνάνε όμορφα. Για παράδειγμα, ο χορός χρησιμοποιήθηκε σε μεγάλες στιγμές της θρησκευτικής ζωής του ανθρώπου, όπως στο γάμο ο χορός του Ησαΐα. Επίσης, υπάρχουν απεικονίσεις σε αγιογραφίες όπου ανάμεσα σε ιερά πρόσωπα και αγίους, γίνεται αναπαράσταση χορών. Η νίκη του στρατού ήταν ακόμη μια αφορμή για χορό, στον οποίο συμμετείχαν στρατιώτες και πολίτες. Ένα είδος στρατιωτικού χορού ήταν ο πυρρίχιος, ο οποίος ήταν ένοπλος. Οι πιο συνηθισμένοι χοροί των Βυζαντινών ήταν οι κυκλικοί, όπου οι χορευτές ακολουθούσαν τις κινήσεις του κορυφαίου και όταν τύχαινε να διασπαστεί ο κύκλος, τότε ο κορυφαίος έπρεπε να επανασυνδέσει τα άκρα του και να ακολουθήσει το ρυθμό. Τα άφθονα καπηλειά(σημερινές καφετέριες) και τα μαγειρεία ήταν μέρη που επέλεγαν άνδρες της λαϊκής τάξης για τις βραδινές τους εξόδους. Ακόμη, υπήρχαν και τα μιμαρεία, τα οποία ήταν λαϊκά θέατρα με αυτοσχέδιες, σατιρικές παραστάσεις. Φυσικά το να συχνάζει κανείς σε τέτοια μέρη δεν ήταν ευπρεπές και έτσι όσοι μοναχοί βρισκόταν εκεί καθαιρούνταν, ενώ όσες γυναίκες βρισκόταν εκεί θεωρούνταν κοινές.
ΧΟΡΌΣ- ΠΟΛΥΤΈΛΕΙΑ Ή ΑΝΆΓΚΗ
Όπως για όλα τα μέσα ψυχαγωγίας έτσι και για το χορό υπάρχουν αρκετές διαφωνίες για το αν θεωρείται τελικά πολυτέλεια ή ανάγκη. Ο καθένας μας βλέπει το θέμα από άλλη οπτική γωνία και δεν μπορούμε να αποκλείσουμε καμία άποψη ως λανθασμένη. Προσωπικά θεωρώ πως ο χορός είναι ένα μοναδικό μέσο λύτρωσης, όποιο συναίσθημα και αν μας κατακλύζει… Ο χορός σε κάνει να αφήνεσαι, να παραδίνεσαι στη δίνη της μουσικής και να καταθέτεις την ψυχή σου. Είσαι 100% ο εαυτός σου… παρασύρεσαι, δε φοβάσαι να κλάψεις, να πονέσεις, να χτυπήσεις ή να εκτεθείς!!! Γι’ αυτό υποστηρίζω πως ο χορός είναι ανάγκη, μια ανάγκη που πηγάζει μέσα από κάθε άτομο, η ανάγκη να εκφραστείς, να αφεθείς, να μη νοιάζεσαι για τα προβλήματά σου έστω και για όσο διαρκέσει ένας χορευτικό κομμάτι και να νιώσεις ελεύθερος. Για παράδειγμα, ο χορός με κλακέτες (tap dance) ξεκίνησε σαν αυθόρμητη αντίδραση των μαύρων σκλάβων της Αμερικής, όταν κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα τους απαγορεύτηκε να παίζουν τύμπανα ή κρουστά στις φυτείες. Το γεγονός ότι ήταν σκλάβοι τους έκανε να αγανακτούν και ήθελαν με κάποιο τρόπο να νιώσουν ελεύθεροι, να εκφραστούν και τότε ήταν που ξεκίνησαν να χορεύουν. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και στις μέρες μας, η ανάγκη να εξαφανίσουμε τις δυσκολίες που περνάμε στη ζωή, κάνει το χορό να μοιάζει θέρετρο καλοκαιρινών διακοπών. Οι λέξεις που έρχονται στο μυαλό μου κάθε φορά που ακούω αυτή τη λέξη είναι ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, ΕΚΦΡΑΣΗ, ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ, ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ-ΑΙΣΘΗΣΕΙΣ, ΜΟΥΣΙΚΗ, ΖΩΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου