της μαθήτριας της α΄λυκείου Αμαλίας Καραγιάννη
Ο Ορισμός του Θεάτρου μέσα από μία άλλη ματιά
"...Δεν κάνουμε θέατρο για το θέατρο. Δεν κάνουμε θέατρο για να ζήσουμε. Κάνουμε θέατρο για να πλουτίσουμε τους εαυτούς μας, το κοινό που μας παρακολουθεί κι όλοι μαζί να βοηθήσουμε να δημιουργηθεί ένας πλατύς, ψυχικά πλούσιος και ακέραιος πολιτισμός στον τόπο μας. Μόνο ο καθένας μας είναι ανήμπορος. Μόνος, ο καθένας από σας τους πιο κοντινούς στη προσπάθειά μας, είναι ανήμπορος. Μαζί ίσως κάτι μπορέσουμε να κάνουμε. Το θέατρο, ως μορφή Τέχνης, δίνει τη δυνατότητα να συνδεθούμε, να συγκινηθούμε, ν' αγγίξουμε ο ένας τον άλλο, να νιώσουμε μαζί μια αλήθεια. Να γιατί διαλέξαμε το θέατρο σα μορφή εκδήλωσης του ψυχικού μας κόσμου". Κάρολος Κουν
Το Αρχαίο Ελληνικό Θέατρο
Ένας σπουδαίος πολιτισμός που έδωσε ουσιαστικά την "σκυτάλη" και στους υπόλοιπους πολιτισμούς έτσι ώστε να εξαπλωθεί το θέατρο, είναι ο Αρχαίος Ελληνικός. Παρ’ όλο που φαίνεται περίεργο ήδη από τότε οι άνθρωποι είχαν κατανοήσει τη βαθύτερη σημασία της ψυχαγωγίας . Όπως έλεγε και ο φιλόσοφος Σωκράτης, ο άνθρωπος προκειμένου να ζει μία ισορροπημένη ζωή πρέπει να εργάζεται οκτώ ώρες, να ψυχαγωγείται οκτώ ώρες και να κοιμάται οκτώ ώρες.
Για να μην αποτελεί το θέατρο πολυτέλεια και να μη στερούνται οι πολίτες για οικονομικούς λόγους τη δυνατότητα να ψυχαγωγηθούν ο Περικλής καθιέρωσε το θεσμό των "Θεωρικών". Με τα "Θεωρικά" η είσοδος των πολιτών στα θέατρα ήταν δωρεάν .Ο Περικλής πίστευε πως το θέατρο ήταν όχι μόνο μέσο ψυχαγωγίας αλλά και παιδείας και γι' αυτό επέτρεπε σε όλους τους Αθηναίους πολίτες, άντρες και γυναίκες να παρακολουθούν Θέατρο ασχέτως με την οικονομική τους κατάσταση. Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν πως το θέατρο ως μέσο ψυχαγωγίας ήταν αναγκαίο για τους Αρχαίους Έλληνες.
Το Ρωμαϊκό Θέατρο
H Ρώμη, όπου άνθησε ο πολιτισμός του θεάματος, είναι πασίγνωστη για τους αγώνες του Ιπποδρόμου· στη ζωή της πόλης όμως εξίσου σημαντική θέση κατείχε και το θέατρο. Ήδη από την εποχή της Ελεύθερης Πολιτείας (Res publica) οι Ρωμαίοι πήγαιναν στο θέατρο δέκα φορές συχνότερα από ότι οι Αθηναίοι της κλασικής εποχής. Τα ρωμαϊκά θεατρικά είδη ήταν η τραγωδία , η κωμωδία, ο μίμος και η παντομίμα. Μέσα στη ρωμαϊκή κοινωνία το θέατρο είναι χώρος ελευθερίας για τον Ρωμαίο πολίτη, χώρος πολιτικής ελευθερίας αλλά και απελευθέρωσης της φαντασίας. Οι ηθοποιοί, παρά την αμφιλεγόμενη κοινωνική τους θέση, επιβάλλονται. Σαν πραγματικοί αστέρες γοητεύουν τους Ρωμαίους, εισπράττουν αστρονομικές αμοιβές και περιτριγυρίζονται από πλήθος θαυμαστές, ενώ συγχρόνως φέρουν το στίγμα της ατιμίας . Αλλά και η μουσική στις θεατρικές παραστάσεις, οι οποίες έχουν τραγούδι και χορό, αφήνει να διαφανεί η αρχή της όπερας. Το θέατρο ήταν προσφιλής διασκέδαση του Ρωμαίου πολίτη, η οποία σιγά σιγά κυρίευσε τον ιδιωτικό και τον δημόσιο βίο σε τέτοιο βαθμό ώστε ο Iερός Αυγουστίνος, στα τέλη των αυτοκρατορικών χρόνων, να ορίζει τον Ρωμαίο ως «θεατή» (homo spectator) και μάλιστα «εξαρτημένον» από το ναρκωτικό του θεάτρου.
Το Βυζαντινό Θέατρο
Οι Βυζαντινοί αγαπούσαν τα θεάματα και τις διασκεδάσεις. Οι γάμοι, τα πανηγύρια, τα θέατρα και οι ιππόδρομοι μετατρέπονταν σε "αυλές των θαυμάτων" με θαυματοποιούς, αρκουδιάρηδες, μίμους, ακροβάτες, χορευτές, μονομαχίες, ιπποδρομίες, αγωνίσματα. Η πορεία του θεάτρου όμως στο Βυζάντιο επηρεάστηκε από τις αντιρρήσεις της Εκκλησίας σε ένα τέτοιο είδος θεάματος, που το θεωρούσε ειδωλολατρικό. Παρ' όλα αυτά υπερίσχυσε η ανάγκη του κόσμου για θέαμα κι έτσι το θέατρο μπήκε στη ζωή των Βυζαντινών σαν τρόπος διασκέδασης. Το είδος θεάτρου που εμφανίστηκε για πρώτη φορά την εποχή αυτή και εξελίχθηκε κι έφθασε μέχρι τις μέρες μας είναι η μιμική τέχνη. Η τέχνη δηλαδή να παριστάνει ο ηθοποιός χωρίς λόγια αλλά μόνο με κινήσεις αυτό που θέλει να πει στο κοινό.
Το Βυζαντινό "μιμοθέατρο" έπαιρνε τα θέματά του απ' τη μυθολογία ή την καθημερινή ζωή. Ένας θίασος μίμων αποτελούνταν από τον αρχιμίμο, που ήταν ο πρωταγωνιστής, τους κομπάρσους και μερικές γυναίκες κάτι που δεν το συναντούμε στο αρχαίο δράμα, όπου όλοι οι ηθοποιοί ήταν άντρες. Ο Βυζαντινός μίμος εκτός από τις κινήσεις του σώματος χρησιμοποιούσε και τις διάφορες εκφράσεις του προσώπου, που το έβαφε κατάλληλα, για να δώσει έμφαση στο ρόλο του, μια και δε χρησιμοποιούσε μάσκες, όπως στο αρχαίο δράμα. Την ίδια εποχή εμφανίζεται κι ένα καινούριο θεατρικό είδος, που επιβίωσε μέχρι τις ημέρες μας. Η παντομίμα, όπου ένας χορευτής με μάσκα χόρευε ένα μυθολογικό συνήθως θέμα με συνοδεία μουσικής και χορωδίας, που μέσα απ' το τραγούδι της εξηγούσε το περιεχόμενο του "παντομιμικού χορού".
Το Θέατρο των Σκιών
Υπάρχουν ποικίλες απόψεις για τον τόπο καταγωγής του Θεάτρου των σκιών. Ερευνητές και μελετητές υποστηρίζουν πως το είδος αυτού του Θεάτρου γεννήθηκε στην Κίνα, όπου οι Κινέζοι ήταν και εκείνοι που ανακάλυψαν το χαρτί.Κάλυπταν τις πόρτες και τα παράθυρα με χαρτί και βλέποντας τις σκιές των ανθρώπων το βράδυ, φώτιζαν το χαρτί αυτό δημιουργώντας έτσι το Θέατρο των Σκιών.Από την Κίνα ύστερα εξαπλώθηκε στην Τουρκία και έπειτα έφτασε και στην Ελλάδα με κύριο πρωταγωνιστή, τον Καραγκιόζη. Άλλοι πάλι ισχυρίζονται πως το Θέατρο των σκιών έχει τις ρίζες του από τα Ελευσίνια Μυστήρια και άλλοι πάλι πιστεύουν πως είναι καθαρά δημιούργημα των Μουσουλμάνων.Το Θέατρο των σκιών έγινε γνωστό στην Ελλάδα τον 19ο αιώνα στα Ιωάννινα,στο παλάτι του Αλή Πασά.
Ισπανικό Θέατρο
Στην Ισπανία ο καθολικισμός και το πνεύμα του, διαμορφώνουν την κοινωνική κατάσταση σε όλους τους τομείς. Είναι το κράτος με την πιο βαθιά θρησκευτική πίστη,το πάθος της ισπανικής ψυχής με το Θεό, το βασιλιά και τον έρωτα. Από αυτό το πάθος το θέατρο θα γεννήσει τις τραγωδίες και τις κωμωδίες του. Μέχρι το 16ο αιώνα εκφράζεται από τα μεσαιωνικά μυστήρια και τις πρωτόγονες κωμωδίες.Η Αναγέννηση δεν αφήνει την Ισπανία ανεπηρέαστη.Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μία μαζική παραγωγή θεατρικών παραστάσεων τον 16ο με 17ο αιώνα.Σε όλα τα θεατρικά έργα λοιπόν εκείνης της εποχής παρουσιάζεται η ψυχοσύνθεση του ισπανικού κράτους.
Το Αγγλικό Θέατρο
Η Αναγέννηση είναι εκείνη που θα βάλει την σφραγίδα της στο Αγγλικό θέατρο. Φορείς της οι διάφοροι διανοούμενοι της εποχής οι οποίοι διψούν για νέες ιδέες και νέες αλήθειες, ύστερα από τη μακρόχρονη σκοταδιστική εποχή του Μεσαίωνα. Η Αγγλία, στο δεύτερο μισό του 15ου αιώνα μέχρι και το τέλος του 16ου βρίσκεται μπροστά στις σημαντικότερες, πολιτικές και κοινωνικές ανακατατάξεις. Χαράζει νέους δρόμους για να περπατήσουν νέοι άνθρωποι. Το Λονδίνο γίνεται καρδιά αυτού του κόσμου.Στα πανεπιστήμια της Αγγλίας η φιλοσοφία οι άλλες επιστήμες, η τέχνη και τα γράμματα μελετούν τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Η θεατρική γλώσσα προσεταιρίζεται με εκφράσεις από την ελληνική ποίηση και τους Ρωμαίους. Το θέατρο προσπαθεί να κάνει τους θεατές του ικανούς να καταλάβουν τη νέα μεγάλη αλλαγή. Προβάλλει έντονα τις καινούριες ηθικές αξίες. Τα θέατρα στο Λονδίνο είναι υπαίθρια και προσπαθούν να στεγαστούν σε αυλές με υπόστεγα. Τα μέσα τους είναι απλά, λαϊκά, με πολύ πάθος όμως και ζωή. Η ακριβολογία, η περίτεχνη έκφραση, τα σχήματα λόγου, οι ρίμες, τα λογοπαίγνια ανθούν. Τα ιστορικά έργα με θέματα από τους αγώνες των Άγγλων λόρδων και του αστικού φιλελευθερισμού γίνονται της μόδας. Οι συγγραφείς αμείβονται για τα έργα τους από τους θιάσους αλλά δεν απαιτούν πνευματικά δικαιώματα ή σπουδαίες δόξες.Ένας από τους σπουδαιότερους θεατρικούς συγγραφείς είναι ο Ουίλλιαμ Σαίξπηρ.Έργα του έχουν σωθεί μέχρι και σήμερα.
Το Γαλλικό Θέατρο
Η Γαλλία ήταν και εκείνη "θύμα" της Αναγέννησης.Θα δημιουργήσει και εκείνη τους δικούς της μεγάλους δραματουργούς που θα χαράξουν την θεατρική της παιδεία.Τον 12ο αιώνα έγινε η πρώτη απόπειρα της δημιουργίας του θεάτρου με τα Μεσαιωνικά Μυστήρια τα οποία φαίνεται να αγαπούσε αρκετά ο κόσμος.Μετά τον Γαλλοαγγλικό πόλεμο οι Γάλλοι θα στραφούν προς την τέχνη του θεάτρου κάνοντας τα πρώτα δειλά βήματα για την μόνιμη καθιέρωση αυτού του θεσμού ως ψυχαγωγία.Έντονο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ίδια η συμβολή του βασιλιά Λουδοβίκου,ο οποίος συγκροτεί τον δικό του θίασο και μάλιστα με μεγάλη επιτυχία.Η Γαλλία αργότερα διχάζεται σε δύο φιλοσοφικά ρεύματα,τον Καθολικισμό και τον Σκεπτικισμό μέσα από τα οποία θα ξεδιπλωθούν μεγάλα και ταλαντούχα ονόματα του θεάτρου όπως ο Μολιέρος.Μέσα από την δικιά τους Αναγέννηση και οι Γάλλοι θα δημιουργήσουν το δικό τους Θέατρο,που κατακτά το ευρύ κοινό και την αγάπη των θεατών μέσα από τις πρώτες τους κωμωδίες.
Ο Κινηματογράφος
Ως μέσο ψυχαγωγίας ο Κινηματογράφος, βασίζεται κυρίως στην εξέλιξη της τεχνολογίας. Ο κινηματογράφος ή αλλιώς σινεμά αποτελεί σήμερα την αποκαλούμενη και έβδομη τέχνη. Αρχικά εμφανίστηκε περισσότερο ως μια νέα τεχνική καταγραφής της κίνησης, όπως δηλώνει και ο ίδιος ο όρος (κινηματογράφος = κίνηση + γραφή). Είναι γεγονός πως επί σειρά ετών ο άνθρωπος πειραματίστηκε πάνω στην προσπάθεια απεικόνισης της κίνησης. Καταλυτικό ρόλο στην εξέλιξη της τεχνικής του κινηματογράφου διαδραμάτισε η ανακάλυψη και διάδοση της φωτογραφίας στα μέσα του 19ου αιώνα. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1920, ο κινηματογράφος παρέμενε χωρίς ήχο (βουβός κινηματογράφος) .Έγχρωμες ταινίες είχαν ήδη εμφανιστεί από τις αρχές του 20ου.
Οι Αδερφοί Λιμιέρ και η συμβολή τους στον παγκόσμιο κινηματογράφο:Η αρχή του κινηματογράφου στην Γαλλία
Στις 28 Δεκεμβρίου 1895, πραγματοποιήθηκε η πρώτη δημόσια προβολή μικρού μήκους ταινίας, με εισιτήριο, από τους αδελφούς Λιμιέρ στο Grand Café του Παρισιού. Το γεγονός αυτό έφτανε για να ανακηρύξει την ημέρα αυτή ως την επίσημη ημέρα εμφάνισης του κινηματογράφου, με τη μορφή που τον γνωρίζουμε σήμερα.
Τα αδέλφια Λιμιέρ, ο Λουί (5 Οκτωβρίου 1864 - 6 Ιουνίου 1948) και ο Ογκίστ (19 Οκτωβρίου 1862 - 10 Απριλίου 1954), γεννήθηκαν στην πόλη Μπεζανσόν της Γαλλίας.Από το 1892 άρχισαν να ασχολούνται με τη δημιουργία κινούμενης εικόνας.Αργότερα, βασιζόμενοι στο κινητοσκόπιο του Ουίλλιαμ Ντίκσον , μία μηχανή προβολής ταινίας σε ένα κουτί, που ήταν ορατό μόνο από έναν θεατή, μέσω μιας οπής, εφηύραν το 1895 τον «κινηματογράφο» («cinematographe»).Ο «κινηματογράφος» τους ήταν μία φορητή κινηματογραφική μηχανή λήψεως, εκτύπωσης και προβολής του φιλμ.Η πρώτη ιδιωτική προβολή της δικής τους μικρού μήκους ταινίας έγινε στις 22 Μαρτίου 1895, ενώ στη πρώτη δημόσια προβολή στις 28 Δεκεμβρίου παρευρέθηκαν συνολικά 35 άτομα και παρακολούθησαν δέκα ταινίες, οι οποίες διήρκεσαν συνολικά περίπου 15 λεπτά. Σ’ αυτές τις πρώτες κινηματογραφικές προσπάθειες προβαλλόταν συνήθως στατικά, μία σκηνή της καθημερινότητας. Βέβαια, δεν ήταν πρωτοπόροι σε αυτό, καθώς λίγους μήνες πριν, την 1η Νοεμβρίου 1895 οι αδελφοί Skladanovsky ήταν οι πρώτοι που πρόβαλαν δημόσια και με εισιτήριο κινούμενες φωτογραφίες στο Βερολίνο.Κρίνοντας ότι η εφεύρεσή τους δεν θα έχει μέλλον, την πούλησαν στον Ζορζ Μελιέ.
Η αγάπη του κοινού για τον κινηματογράφο και η πρώτη κινηματογραφική προβολή στην Ελλάδα
Ο κινηματογράφος αποτέλεσε, πολύ γρήγορα μετά την εφεύρεσή του, τη βασική προσιτή ψυχαγωγία για πλατιά κοινωνικά στρώματα, κατ' αρχάς στην Αμερική και στην Ευρώπη και σταδιακά στο μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη.
Η πρώτη κινηματογραφική παράσταση στην Ελλάδα δόθηκε το Νοέμβριο του 1896 σε μια αίθουσα στην οδό Κολοκοτρώνη στην Αθήνα . Το κοινό ήταν, ήδη, ενημερωμένο για τη νέα τεχνολογία από τις εφημερίδες.
Πώς καθιερώθηκε το εισιτήριο στον κινηματογράφο;
Ήταν κάτι νέο και μάλιστα αναφέρθηκε από πολλούς πως είναι η εξέλιξη του Θεάτρου. Θα ήταν άδικο όμως να πούμε κάτι τέτοιο καθώς το καθένα αποτελεί ξεχωριστό είδος τέχνης και διαφορετικό μέσο ψυχαγωγίας. Αρχικά δημιουργήθηκαν οι πρώτοι θερινοί κινηματογράφοι , όπου ο κόσμος παρακολουθούσε μπροστά από ένα λευκό πανί , παρέα με το ποτό του υπό τους ήχους ζωντανής Ορχήστρας. Εισιτήριο δεν υπήρχε. Έως και το 1937 οι σινεφίλ πλήρωναν μόνο το ποτό τους. Έτσι λοιπόν καθιερώθηκε και το αντίτιμο της προβολής.
Η επίδραση της τηλεόρασης στον κινηματογράφο
Ο κινηματογράφος από την πρώτη στιγμή της εμφάνισής του στην Ελλάδα, ως είδος ψυχαγωγίας, έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής στα πλήθη του κόσμου που συνέρρεαν στις αίθουσες για να παρακολουθήσουν ελληνικές και ξένες ταινίες.
Ήταν ο χώρος όπου αναδείχθηκαν και λατρεύτηκαν οι δημοφιλέστεροι ηθοποιοί του ελληνικού αλλά και ξένου κινηματογράφου. Μερικές φορές αυτή ήταν και η μοναδική διέξοδος από τη σκληρή βαρετή καθημερινότητα. Μια φυγή προς το όνειρο.
Ήταν ο χώρος όπου αναδείχθηκαν και λατρεύτηκαν οι δημοφιλέστεροι ηθοποιοί του ελληνικού αλλά και ξένου κινηματογράφου. Μερικές φορές αυτή ήταν και η μοναδική διέξοδος από τη σκληρή βαρετή καθημερινότητα. Μια φυγή προς το όνειρο.
Ο κινηματογράφος εκτόπισε ή υποβάθμισε άλλες μορφές ψυχαγωγίας ως τη στιγμή που αμφισβητήθηκε, από τη δεκαετία του '70, από ένα νέο ισχυρότερο μέσο κινούμενης εικόνας και πάλι, την τηλεόραση.
Σύγχρονο Θέατρο και Κινηματογράφος πολυτέλεια ή ανάγκη;
Το Θέατρο ήταν για τους αρχαίους Έλληνες μία ανάγκη για ψυχαγωγία ,αφορμή για συνάντηση με τους συμπολίτες τους, αφορμή για συζήτηση. Αντάλλασσαν απόψεις και περνούσαν ευχάριστα τον ελεύθερό τους χρόνο με ποιότητα.
Σήμερα όμως οι πολλές ασχολίες των ανθρώπων δεν τους επιτρέπουν να βρουν χρόνο για ψυχαγωγία με αποτέλεσμα να καταφεύγουν σε κάθε λογής ευτελή διασκέδαση. Θα πρέπει να αναφερθεί πως το υψηλό κόστος του εισιτηρίου είναι ένας σοβαρός λόγος που καθιστά το Θέατρο πολυτέλεια μερικών.
Ο Κινηματογράφος είναι άλλο ένα είδος ψυχαγωγίας που αποτελεί πολυτέλεια για διαφορετικό λόγο. Η τηλεόραση, (το βίντεο παλαιότερα), το dvd και το διαδίκτυο δίνουν τη δυνατότητα στον άνθρωπο να παρακολουθήσει την αγαπημένη του ταινία από το σπίτι , χωρίς κόστος. Θα πρέπει να αναφερθεί όμως πως οι περισσότεροι εάν ήταν να πληρώσουν για ένα εισιτήριο παρόλη την οικονομική δυσκολία θα προτιμούσαν τον Κινηματογράφο ή αν θα αποφάσιζαν να θυσιάσουν μια βραδιά για την δική τους ευχαρίστηση και ψυχική γαλήνη πάλι ο Κινηματογράφος θα ήταν η πρώτη επιλογή των περισσότερων και κυρίως των νέων που έχουν μάθει να επιλέγουν αυτά που διαλέγουν και προτιμούν οι περισσότεροι.
Το Θέατρο και ο Κινηματογράφος είναι δύο σημαντικές τέχνες που δημιουργήθηκαν, προκειμένου να καλύψουν οι άνθρωποι ανάγκες πνευματικές, ψυχικές, επικοινωνίας . Να εκφράσουν τις απόψεις τους, να χαλαρώσουν, να αναλύσουν πανανθρώπινα θέματα, να συγκινήσουν και να συγκινηθούν και όλα αυτά μέσα από τη "μίμηση" της ίδιας της ζωής. Αυτό δυστυχώς έχει αλλάξει ,οι απαιτήσεις είναι διαφορετικές και ο άνθρωπος μεταβάλλεται σε ένα φιλόδοξο ον που θέλει πάντα να ακολουθεί την μάζα. Δεν ενδιαφέρεται για την πνευματική και ηθική του εξέλιξη και τα δίνει όλα στον επαγγελματικό τομέα, προκειμένου να πετύχει. Έτσι οι δύο αυτές μορφές τέχνης είναι πολυτέλεια μόνο για εκείνους που έχουν χρόνο, αλλά και για εκείνους που έχουν την οικονομική ευχέρεια. Θα πρέπει όμως όλοι μας να αναζητούμε το χρήσιμο και το πραγματικά ουσιώδες, όχι για τους άλλους αλλά για εμάς που πασχίζουμε να βρούμε την αληθινή ευτυχία μέσα από οθόνες, μέσα τεχνολογίας και άλλα πολλά τα οποία δεν διαλέξαμε πιθανόν εμείς οι ίδιοι αλλά τα βρήκαμε δεδομένα επειδή κάποιοι άλλοι το επέλεξαν ως τρόπο ψυχαγωγίας, βλέποντας τους ανθρώπους και κυρίως τους νέους ως πηγή κέρδους !
http://www.apodimos.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου